Wyprawa Lizjasza i śmierć Menelaosa
13
1 W sto czterdziestym dziewiątym roku 13 ,1 Latem 162 r. przed Chr. doszło do żołnierzy Judy, że Antioch Eupator wyruszył z wojskiem przeciwko Judei 2 i że z nim jest Lizjasz, jego opiekun i wielkorządca, na czele greckiego wojska liczącego sto dziesięć tysięcy piechoty, pięć tysięcy trzystu jezdnych, dwadzieścia dwa słonie i trzysta rydwanów uzbrojonych w sierpy. 3 Dołączył zaś do nich Menelaos 13 ,3 Por. 4 ,23 -50 ; 5 ,5 -23 ; 11 ,27 -32 ., który bardzo podstępnie prosił Antiocha, jednak nie o ocalenie ojczyzny, ale o przywrócenie mu władzy, której pragnął. 4 Król królów 13 ,4 „Król królów” – tytuł Boga; por. Pwt 10 ,17 ; Dn 2 ,47 ; 1 Tm 6 ,15 ; Ap 17 ,14 ; 19 ,16 ; „on” – tj. Menelaos; „Beroi” – mowa o Aleppo, któremu Seleukos I nadał nazwę miasta macedońskiego. jednak rozpalił gniew Antiocha przeciwko złoczyńcy. Lizjasz bowiem wyjaśnił, że on właśnie jest winien całego zła, a [król] rozkazał, aby go zaprowadzili do Beroi i stracili wedle miejscowych zwyczajów. 5 Była zaś w tej miejscowości wieża wysoka na pięćdziesiąt łokcis, pełna popiołu. Miała obracające się urządzenie, które ze wszystkich stron strącało do popiołu 13 ,5 Według perskich zwyczajów w popiele ginęli publiczni przestępcy.. 6 Tam świętokradcę lub winnego niektórych innych niezwykle ciężkich przestępstw wszyscy strącają na zagładę. 7 W ten sposób przyszła na przestępcę śmierć, która pozbawiła Menelaosa grobu wykopanego w ziemi; 8 bardzo słusznie, popełnił on bowiem wiele grzechów przeciwko ołtarzowi, którego ogień i popiół były święte. W popiele więc znalazł śmierć.
Wyprawa Antiocha V Eupatora
9 Król pełen barbarzyńskich myśli szedł, aby pokazać Żydom rzeczy gorsze od tych, które działy się za jego ojca. 10 Dowiedział się o tym Juda i nakazał wszystkim, aby dzień i noc wołali do Pana, a może jak poprzednio, tak również teraz wspomoże tych, którzy mają być pozbawieni Prawas, ojczyzny i świętego przybytku, 11 i nie pozwoli, aby lud, który dopiero co na krótko odetchnął, wpadł w ręce nikczemnych pogan. 12 Kiedy zaś wszyscy to uczynili i razem błagali na kolanach miłosiernego Pana ze łzami i w postach przez trzy dni bez przerwy, Juda przemówił do nich i polecił, aby byli gotowi. 13 Po osobnej naradzie ze starszyzną postanowił wyjść, zanim wojsko królewskie wkroczy do Judei i opanuje miasto, by wszystko rozstrzygnąć przy Bożej pomocy. 14 Oddając się w opiekę Stwórcy świata, upomniał swoich żołnierzy, aby mężnie aż do śmierci walczyli za prawa, świątynię, miasto, ojczyznę i zwyczaje ojczyste. Koło Modin rozbił obóz. 15 Swoim żołnierzom dał hasło: «Boże zwycięstwo!», sam zaś z wybranymi najdzielniejszymi młodzieńcami napadł nocną porą na królewski namiot. W obozie zgładził około dwóch tysięcy ludzi i przebił największego słonia razem z tym, który siedział na nim. 16 Na koniec zaś, kiedy obóz napełnili strachem i przerażeniem, z sukcesem się wycofali. 17 Nim dzień zaświtał, wszystko się już dokonało dzięki opiece, jaką Pan ich otoczył.
18 13 ,18 -26 Por. 1 Mch 6 ,48 -63 . Kiedy król zakosztował odwagi Żydów, próbował podstępnymi sposobami stać się panem okolicy. 19 Nadciągnął do Bet-Sur, mocnej żydowskiej twierdzy, [lecz] został odrzucony, dokonał natarcia, [lecz] został pokonany. 20 Juda bowiem posłał oblężonym wszystko, co było potrzebne. 21 Kiedy Rodokos z żydowskiego wojska zdradził nieprzyjaciołom tajemnicę, odszukano go, pochwycono i zamknięto. 22 Drugi raz prowadził król układy z załogą Bet-Sur, wyciągnął prawicę, otrzymał [ją], oddalił się, napadł na żołnierzy Judy, został pokonany. 23 Dowiedział się, że Filip, pozostawiony jako wielkorządca w Antiochii, dostał pomieszania zmysłów 13 ,23 Prawdopodobnie tylko w opinii Lizjasza i jego zwolenników. Inni tłum.: „dokonał zamachu stanu”.. Głęboko tym poruszony zwrócił się do Żydów łagodnymi słowami, wszedł w porozumienie i zaprzysiągł wszystkie dogodne warunki, pojednał się i złożył ofiarę, uczcił świątynię i okazał się wspaniałomyślny wobec miejsca [świętego]. 24 Przyjął nawet Machabeusza. Pozostawił Hegemonidesa dowódcą od Ptolemaidy aż do kraju Gerreńczyków 13 ,24 Do granicy egipskiej; jest to nadmorska prowincja.. 25 Udał się do Ptolemaidy. Mieszkańcy jednak Ptolemaidy byli niezadowoleni z układów 13 ,25 Por. 1 Mch 10 ,39 ., oburzyli się i chcieli unieważnić postanowienia. 26 Lizjasz wszedł na trybunę, bronił, jak mógł, uspokoił, ułagodził, przejednał, powrócił do Antiochii. Tak się odbyły wypad i wycofanie się króla.
