KSIĘGA ABDIASZA
WSTĘP
Najmniejsza księga ST, licząca zaledwie 21 wierszy, nosi tytuł „Widzenie Abdiasza” (wg hebr. i LXX; Wlg: Prophetia Abdiae). Treść jej stanowi potępienie zbrodni Edomu popełnionych na bratnim narodzie izraelskim oraz zapowiedź ostatecznego triumfu królestwa Bożego, którego uosobieniem jest zwycięski Syjon. Można więc podzielić ją na dwie części: 1) potępienie zbrodni Edomu (ww. 1b-15a), 2) odrodzenie Izraela i założenie królestwa Bożego (ww. 15b-21).
Jak wynika z treści, Edom stanął po stronie wrogów Izraela i brał udział w pustoszeniu Ziemi Świętej i Jerozolimy. Brak wzmianki o zburzeniu świątyni oraz aluzja do zjednoczenia rozdzielonych królestw: izraelskiego i judzkiego (18n) sprzyjają tezie, że nie chodzi tu o zburzenie Jerozolimy przez Nabuchodonozora w 587/586 r. przed Chr., lecz o spustoszenie za czasów Jorama (852 – 841). Stąd też powstanie księgi należy datować na IX w. przed Chr. Osoba proroka Abdiasza (hebr.: „Czciciel Jahwe”) pozostaje dla nas nie znana, gdyż – poza wzmianką w tytule – nie mamy o nim żadnych historycznych wiadomości.
Potępienie i groźby przeciwko Edomowi wypowiada on nie z nacjonalistycznego pragnienia zemsty, lecz raczej z głębokiego poczucia sprawiedliwości. Edomici bowiem podeptali fundamentalne prawa ludzkie, kiedy wystąpili przeciwko bratniemu ludowi izraelskiemu i pomagali jego wrogom w plądrowaniu Jerozolimy (ww. 10-14). Toteż Pan powstaje przeciwko Edomowi nie tyle jako opiekun Izraela, ile raczej jako stróż prawa moralnego (ww. 15n), pociągający do odpowiedzialności wszystkie narody. Idea uniwersalizmu etycznego, zakładająca istnienie prawa naturalnego wypisanego w sumieniu wszystkich ludzi, stanowi cenny wkład Ab w rozwój nauki religijnej ST. Jej głoszenie było zapewne głównym celem autora, obok mesjańskiej przepowiedni o „królowaniu Pana” na Syjonie. Chociaż więc nie mamy w NT wyraźnych cytatów z księgi Ab (por. wszakże 1 Kor 1,19 z Ab 8 i Iz 29,14), to jednak duchem uniwersalizmu etycznego jest ona mu bardzo bliska. W ST proroctwo Abdiasza niemal dosłownie powtarza Jr 49,7-22 (por. także Jl 3,15 z Ab 17), w odmiennej jednak kolejności wierszy oraz z pewnymi zmianami stylistycznymi, osłabiającymi żywiołową bezpośredniość wypowiedzi Ab. Pod względem stylistycznym Ab ww. 1-18 jest utworem poetyckim i jedynie końcowe wiersze (19-21) można zaliczyć do prozy. W obrazowym, barwnym języku, posługującym się porównaniami, pytaniem retorycznym, przenośnią i przepowiednią prorocką, autor nawiązuje do górzystego położenia Edomu (wyżyna Seir na pd.-wsch. krańcu Kanaanu; por. w. 3.9), do charakteru jego mieszkańców („mądrzy” – w. 8) oraz do ludowych poglądów (kielich gniewu – w. 16), określeń („stołownicy” – przyjaciele, w. 7) i przekonań (prawo odpłaty; w. 13) izraelskich.
KSIĘGA ABDIASZA
Tytuł
1 Widzenie Abdiasza.
Wprowadzenie
Tak mówi 1 „Tak mówi...” – wstęp do mowy rozpoczynającej się dopiero w w. 2 ; „usłyszeliśmy” – inni popr. na „usłyszałem” wg Jr 49 ,14 nn. Pan Bóg do Edomus.
Wieść niezawodną usłyszeliśmy od Pana,
a zwiastuna wysłano do narodów:
Powstańcie! Stańcie przeciw niemu do bitwy!
2 «Oto pomniejszyłem cię wśród narodów,
bardzo jesteś wzgardzony.
3 A pycha twego serca zwiodła ciebie,
który mieszkasz w rozpadlinach skalnych,
który na wysokościach założyłeś swoją siedzibę 3 Terytorium Edomu rozciągało się wśród gór, a stolica Petra (hebr. Sela – skała) zbudowana była na wysokiej skale.,
który mówisz w swym sercu:
Któż mnie strąci na ziemię?
4 Choćbyś wzniósł się jak orzeł
i choćbyś nawet między gwiazdami założył swoje gniazdo,
stamtąd Ja strącę ciebie –
wyrocznias Pana».
Upadek Edomu – potomków Ezawa
5 «Jeśli wtargną do ciebie złodzieje
albo rabusie nocni,
jakże zachowasz spokój! 5 Wiersz różnie tłum.
Czy nie okradną cię doszczętnie?
Jeśli przyjdą do ciebie zbieracze winogron,
to czy zostawią cokolwiek?
6 6 n Prorok widzi przyszłość już dokonaną.
7 Przepędzili cię aż do granicy.
Wszyscy twoi sprzymierzeńcy cię zwiedli.
Oszukali cię twoi przyjaciele.
Twoi stołownicy zastawili na ciebie sieć.
Brak w tym rozsądku 7 Zapewne glosa do w. 8 b. Inni tłum.: „Jakiż w tym sens?”, mając na myśli postępowanie Izraela.».
Całkowita zagłada Edomu za wielką zbrodnię
8 «Czyż nie stanie się w owym dniu – wyrocznia Pana –
że wytracę mądrych 8 W starożytności słynni byli mędrcy Edomu; por. Hi 2 ,11 ; Jr 49 ,7 ; Ba 3 ,22 . z Edomu i rozsądek z góry Ezawa?
9 I zadrżą, Temanie, twoi mocarze,
bo w czasie rzezi zginą wszyscy z góry Ezawa.
Z powodu zbrodni, 10 z powodu gwałtu 9 Por. Jr 49 ,20 .
wobec brata twego, Jakuba, okryje cię hańba,
zostaniesz zniszczony na wieki.
11 W dniu, w którym stanąłeś przeciwko niemu,
w dniu, w którym obcy brali w niewolę jego wojsko,
a cudzoziemcy wkroczyli w jego bramy
i rzucali los o Jeruzalem,
również ty byłeś jakby jednym z nich.
12 Przestań się cieszyć widokiem brata twego w dniu jego nieszczęścia!
Przestań się śmiać z synów Judy
w dniu ich zagłady!
Przestań wygłaszać mowy 12 Dosł.: „przestań powiększać swe usta”. w dniu ucisku!
13 Przestań wchodzić w bramy ludu mego
w dniu jego klęski!
Przestań się cieszyć, zwłaszcza ty, widokiem jego nieszczęścia
w dniu jego klęski!
I nie wyciągaj ręki po jego bogactwa
w dniu jego klęski!
14 Przestań stawać na rozdrożu,
by zabijać jego uciekinierów!
I nie wydawaj jego ocalonych
w dniu ucisku!»
Dzień Pański
15 «Albowiem nadchodzi dzieńs Pański
na wszystkie narody.
Tak jak ty uczyniłeś, uczynią tobie:
Czyny twoje spadną na twoją głowę».
Sąd nad narodami i triumf Izraela
16 «Albowiem jak wy 16 Tzn. Izraelici. piliście na mojej świętej górze,
tak wszystkie narody pić będą nieustannie;
będą pić na umór
i staną się, jakby ich nie było.
17 Lecz schronienie będzie na górze Syjons
i będzie ona święta,
a dom Jakuba posiądzie swoje dziedzictwo 17 Inni popr.: „posiądzie tych, co go posiadali”..
18 Dom Jakuba będzie ogniem,
dom Józefa – płomieniem,
a dom Ezawa – słomą;
zapalą i pochłoną go
i nic nie pozostanie z domu Ezawa,
tak bowiem postanowił Pan».
Posiadłości odrodzonego Izraela
19 «I posiądą Negebs, to jest górę Ezawa, oraz Szefelęs, to jest kraj Filistynów. I posiądą ziemię Efraima, to jest ziemię Samarii, a Beniamin [posiądzie] Gileads 19 Dom Jakuba i Józefa opanuje terytoria graniczące z ich krajem. Wiersz ten zawiera proroctwo o zjednoczeniu pokoleń izraelskich i rozszerzeniu się ich wpływów na wszystkie strony świata. Ma zatem charakter mesjański.. 20 Wygnańcy zaś z Chalach, synowie Izraela, odziedziczą ziemię Kanaan aż do Sarepty 20 „Chalach” – wyraz popr.; por. 2 Krl 17 ,6 ; 18 ,11 ; 1 Krn 5 ,26 ; „Sarepta” (hebr. Srfata) – zob. 1 Krl 17 ,9 ; „Sefarad” – być może Sardes, stolica Lidii w Azji Mniejszej, miejsce wygnania Izraelitów. Prorok przepowiada tu powrót wygnańców z niewoli., a wygnańcy z Jerozolimy, którzy przebywają w Sefarad, posiądą miasta Negebu. 21 I pójdą zwycięzcy na górę Syjon, aby sądzić górę Ezawa. I do Pana będzie należeć królowanie!»
