Nazwa księgi, pochodząca od greckich tłumaczeń LXX (Exodus, tj. Wyjście, domyślne z Egiptu), ujmuje tylko częściowo treść Księgi Wyjścia. Odpowiada ona zaledwie pierwszej i drugiej części księgi, gdzie jest mowa o uwolnieniu Izraelitów z Egiptu (Wj 1,1-15,21) i ich podróży do góry Synaj (Wj 15,22-18,27). W części zaś trzeciej i czwartej tej księgi mieści się opis zawarcia przymierza na Synaju (Wj 19,1-24,18) i różnych prac tyczących się kultu, wreszcie opis odstępstwa Izraela i odnowienia przymierza (Wj 25,1-40,38). Biblia hebrajska zatrzymuje jako nazwę księgi pierwsze jej słowa: Weelle szemot.
Księga Wyjścia kontynuuje opowiadanie Księgi Rodzaju o patriarchach izraelskich, a w szczególności o gościnnym przyjęciu przez faraona ojca i braci Józefa, którzy mieszkając we wschodniej części delty Nilu rozrośli się z biegiem lat w wielki naród. Ten szybki rozrost Izraelitów w Egipcie przeraził Egipcjan i ich władców, toteż postanowiono ciężkim uciskiem położyć temu kres. Jednakże w zamiarach Bożych ucisk i prześladowanie Izraelitów miały oddalić ich od religii Egipcjan, a skłonić do powrotu do ziemi ojców. Bóg nie zapomniał ludu swego w ucisku, ale dał mu wybawiciela w osobie Mojżesza. Po starannym wykształceniu na dworze faraona, zmuszony do ucieczki na pustynię synajską, Mojżesz miał tam tajemnicze widzenie Boga i otrzymał posłannictwo wyprowadzenia Izraelitów z Egiptu. Szeregiem znaków cudownych, zwanych plagami (Wj 7,14-12,33), łamał Jahwe upór faraona, zmuszając go do wypuszczenia Izraelitów z kraju.
Gdy po wyjściu znaleźli się Izraelici pod górą Synaj rozegrało się największe zdarzenie w Starym Testamencie. Było nim objawienie się Jahwe całemu Izraelowi i Jego uroczyste zobowiązanie się do opieki nad nim z równoczesnym zobowiązaniem się Izraela do wierności wobec Boga. To wzajemne zobowiązanie się Boga i Izraela tradycja biblijna ujęła w formę przymierza, znaną na całym biblijnym Wschodzie. Izrael otrzymał od Boga nie tylko przykazania, czyli Dekalog (Wj 20,1-17) i tak zwany Kodeks Przymierza (Wj 20,22-23,19), ale i szereg przepisów dotyczących zorganizowania kultu na pustyni.
Już z treści Księgi Wyjścia wynika jej łączność z resztą Pięcioksięgu jako ogniwa pośredniego. Na tę łączność Wj z resztą Pięcioksięgu wskazuje też i forma tej księgi. Jest to dzieło złożone z różnych źródeł, a raczej tradycji, które choć w swej istocie wywodzą się od Mojżesza, to jednak rozwinęły się w różnych sanktuariach, gdzie się gromadził Izrael na różne uroczystości. Tam recytatorzy przypominali gromadzącemu się ludowi wielkie czyny potęgi Pana, Boga Izraela, i Jego łaskawość dla swego ludu. Opowiadanie takie, jak o wyjściu z Egiptu czy o podróży przez pustynię i zawarciu Przymierza pod górą Synaj stanowiły genezę takich świąt, jak Pascha czy Święto Namiotów. Tu w sanktuariach rozwinęły się też prawa Mojżeszowe w przepisy regulujące kult, życie kapłanów i wiernych. Jak z czasem prawa łączono w kodeksy, tak znów opowiadania grupowano w cykle. Spisanie pewnych części tych tradycji nastąpiło dość wcześnie bez szkody dla tradycji ustnej, która się dalej rozwijała. Jest to dzieło wieków. Najstarsza część tradycji w swej aktualnej formie miała być spisana gdzieś w czasach Dawida czy Salomona. Następne trzy tradycje zostały kolejno zredagowane w początkach istnienia królestwa północnego, potem pod koniec istnienia południowego i wreszcie w czasach niewoli w Babilonii.
Ze względu na wzmianki Wj o działalności pisarskiej Mojżesza (Wj 24,7; Wj 34,27) należy przyjąć, że niektóre części tej księgi zostały przez niego spisane. Do nich prawdopodobnie należą: Kodeks Przymierza, Dekalog oraz niektóre przypisy dotyczące kultu. Szczegółowe bowiem badanie treści, a zwłaszcza formy tych praw, wskazuje w wielu wypadkach na koczowniczy tryb życia Izraelitów. W formie zaś apodyktycznej, zawsze i wszędzie obowiązującej, mógł dawać prawa jedynie Mojżesz, który uważał się, i słusznie, za powołanego przez Boga nie tylko wodza Izraela, ale i jego prawodawcę.
Odkrycia archeologiczne pozwoliły poznać nie tylko starożytność praw zawartych w Księdze Wyjścia, ale również ocenić wartość historycznych opowiadań zawartych w tejże księdze. Sam pobyt Izraelitów w Egipcie i ich ucisk nie może ulegać wątpliwości, gdyż o tym pobycie i wyjściu zachowała się żywa pamięć w historii izraelskiej. Ponadto źródła pozabiblijne potwierdzają analogiczne imigracje z Azji do Egiptu. Cały szereg tekstów egipskich wspomina o uciążliwych pracach obcokrajowców przebywających w Egipcie i oznaczonych nazwą Apiru, analogiczną do biblijnej 'Ibri, którą Wj oznacza przebywających w Egipcie Izraelitów. Odkrycia archeologiczne zdają się przemawiać za wyjściem Izraelitów w XIII w. przed Chr. Ostatnio poznanie form przymierzy chetyckich i ich porównanie z formą przymierza synajskiego wykazało nie tylko starożytność idei przymierza synajskiego, ale również i starożytność ujęcia tej idei w Biblii w obecnej formie.
Księga ta jest niezwykle bogata w treść religijną. Zawiera ona przede wszystkim dwie podstawowe prawdy religii ST: 1) że Pan jest jedynym Bogiem, którego należy czcić, 2) że Pan zawarł przymierze z narodem izraelskim, wybierając go na swoją szczególną własność. Dla Izraela, jak i potem dla chrześcijan, to wybranie jest prawdą wyróżniającą ich religię od religii innych narodów. W innych religiach Wschodu biblijnego węzeł łączący ludzi z bóstwem był konieczny, wynikał z natury rzeczy, a w ST był aktem wolnej woli Boga osobowego, gdyż opierał się na fakcie wyboru niezasłużonego i opartego jedynie na miłości.
Idea wybraństwa Izraela jest związana ściśle w Księdze Wyjścia z ideą przymierza. Jak wybraństwo Izraela żądało odeń jako od narodu świętego specjalnej służby Bogu, tak znów przymierze precyzowało tę służbę, zobowiązując Izraelitów do zachowania przykazań Bożych. Przez zachowanie tych przykazań mogli Izraelici odwzajemnić się Bogu za wybraństwo i wybawienie z niewoli. Celem wybraństwa Izraela było przechowanie monoteizmu etycznego dla dobra całej ludzkości.
Księga Wyjścia wywarła wpływ na inne księgi biblijne. Szczególnie często nawiązuje do tego dzieła Księga Izajasza, przyrzekając w swej pierwszej części (rozdz. 1-39 [->Iz 1,1]) wybawienie Izraela od grozy Asyryjczyków, a w części drugiej (rozdz. 40-55 [->Iz 40,1]) zapowiadając bliskie uwolnienie z niewoli babilońskiej. Również podobnie czyni prorok Jeremiasz, zapowiadając Izraelitom powrót z Babilonu do Jerozolimy, gdzie utworzą nowy lud Boży, mający nowe przymierze, które zniesie przymierze stare (Jr 31,31nn). Bardzo szeroko wykorzystał Wj prorok Ezechiel w ostatniej części swej księgi (rozdz. 40-48 [->Ez 40,1]). Nawiązują do Wj różne Psalmy (66[65] [->Ps 66[65],1], 77[76] [->Ps 77[76],1]; 78[77] [->Ps 78[77],1]; 95[94] [->Ps 95[94],1]; 135[134] [->Ps 135[134],1]; 136[135] [->Ps 136[135],1]) oraz Księga Mądrości (Mdr 11,2-19,22). Już więc w ST zarysowuje się typologiczne znaczenie Księgi Wyjścia. Wybawienie z Egiptu jest typem ery mesjańskiej, która będzie jakimś szczególniejszym zbliżeniem się ludzi do Boga. Cuda dokonane przy pierwszym wybawieniu powtórzą się przy nowym, inaugurującym tę erę, z tym jednak, że to nowe wybawienie będzie wspanialsze (Iz 52,13).
Księgi NT kontynuują typologiczne wyjaśnianie Księgi Wyjścia. Św. Paweł w cudownym przejściu przez Morze Czerwone widzi typ chrztu świętego, w mannie i wodzie wyprowadzonej ze skały - typ Eucharystii (1 Kor 10,2-4), a Chrystusa nazywa naszą Paschą (1 Kor 5,7). Również św. Jan Ewangelista w prawodawcy Mojżeszu dopatruje się typu Chrystusa (J 1,17; J 3,14; J 6,32). W Apokalipsie zaś porównuje zwycięstwo wybranych z przejściem Izraelitów przez Morze Czerwone (Ap 15,3).