APOKALIPSA ŚWIĘTEGO JANA

WSTĘP

Apokalipsa (tzn. objawienie) św. Jana, najbardziej tajemnicza księga NT, stanowi dopełnienie całości objawienia Bożego 1 Ap jest księgą, która zawiera najwięcej cytatów i reminiscencji z ST. Uwydatniono je w przekazie kursywą, ale tylko najważniejsze miejsca otrzymały szczegółowe odnośniki.1; ukazuje ona koniec historii świętej, której początki znamy z Księgi Rodzaju.

Autorem Apokalipsy jest św. Jan (1,9), i to właśnie, jak stwierdza niemal jednogłośnie tradycja, Jan Ewangelista. Zdaniem niektórych krytyków autorem Ap jest Jan Prezbiter, rzekomo różny od Apostoła, a wspomniany przez Papiasza2. Wahania co do jej autentyczności i kanoniczności trwały krótko. Apokalipsa powstawała w warunkach szczególnych. Prawdopodobnie nie od razu, lecz w trzech etapach. Dopiero na początku II w. po Chr. powstała z tych części dzisiejsza jej całość. Same objawienia Apostoł miał na wyspie Patmos (1,9), dokąd z Efezu został karnie zesłany za rządów Domicjana w roku 95 (według tradycji). Stopniowe powstawanie tej księgi tłumaczy dobrze pewne nieciągłości czy powtórzenia, widoczne w jej tekście.

Adresatami Apokalipsy byli przede wszystkim chrześcijanie z Azji Mniejszej, nad którymi Apostoł roztaczał opiekę z Efezu. Życie ich tam, od samego początku niełatwe na skutek napaści ze strony Synagogi, stawało się coraz trudniejsze, odkąd konflikt między imperium rzymskim a ich religią okazał się nieunikniony. Jedyną bowiem więź w wielojęzycznym cesarstwie stanowił boski kult oddawany osobie cezara, nie do przyjęcia dla chrześcijan. Prześlado

wania ich przez cesarstwo zaczynają się za Nerona od 64 r. Wyznawcy Chrystusa potrzebowali więc w tych warunkach podtrzymania na duchu. Zadanie to spełnić mógł najlepiej sędziwy wówczas Apostoł, ostatni pozostały przy życiu z grona Dwunastu. Święty Jan zatem przekazuje nie tylko wiernym swoich czasów, ale i wszystkim z następnych wieków, otrzymane objawienie dotyczące losów Kościoła w bliższej i dalszej przyszłości – aż do powtórnego przyjścia Chrystusa.

W tym też celu Autor posługuje się szczególnym gatunkiem literackim – apokaliptyczno-prorockim, którego biblijnym przykładem jest przede wszystkim Księga Daniela. Z apokaliptyką judaizmu dzieło św. Jana ma wspólny środek przekazywania objawienia – wizje symboliczne dotyczące rzeczy ostatecznych; z proroctwem zaś łączy je to, że Autor jawnie występuje w Bożym imieniu, nie tylko poucza o przyszłości, ale również napomina, grozi lub pociesza.

Temat zasadniczy Apokalipsy – dzieje ludzkości i Kościoła – przedstawiono w niej w szeregu obrazów, które nie są kolejnymi aktami dramatu, lecz w większej części nowymi aspektami tej samej całości. Osoby i fakty są w niej typami, które w dziejach wielokrotnie będą się powtarzać. Pociechę wiernym niesie prawda, że Kościół ma zapewniony ostateczny triumf. Głównym więc pouczeniem moralnym jest hasło: Świadczyć niezłomnie za 2 Euzebiusz, Historia Kościoła, 3, 39, 4.Chrystusem.