LIST DO EFEZJAN

WSTĘP

Tak zwany List do Efezjan – oto jak należy określić to cenne pismo Pawłowe na podstawie obecnego stanu badań nad nim. Zarówno bowiem sprawdziany zewnętrzne (np. brak słów „w Efezie” w 1,1 w najstarszych rękopisach oraz wahania w tradycji co do adresatów), jak i sprawdziany wewnętrzne (np. brak żywszych akcentów osobistych w liście do Kościoła, który Apostoł osobiście założył i przez trzy lata [por. Dz 19,10; 20,31] bezpośrednio pouczał), nie pozwalają uznać Efezjan za adresatów tego listu. W zamiarach Apostoła był to zapewne list okrężny, przeznaczony do kolejnego odczytywania w kilku Kościołach Azji Mniejszej, w tej liczbie i w Efezie. Część uczonych uznaje ten list za zaginiony list do Laodycejczyków; por. Kol 4,16.

Liczne podobieństwa tak co do języka i stylu, jak i co do treści, zachodzące między tym listem a listami św. Pawła do Kolosan i do Filemona, każą go umieścić w bliskości czasowej z wyżej wymienionymi jako jeden z czterech listów więziennych. Święty Paweł zapewne napisał ten list podczas swojego pierwszego uwięzienia w Rzymie w latach 61 – 63 (por. Dz 28,16.30n), ale po tamtych dwóch listach, na co wskazuje pełniej niż w Liście do Kolosan rozwinięta nauka o Ciele Chrystusa, jakim jest Kościół. Inni wreszcie przesuwają datę napisania na schyłek I wieku.

Podobieństwa i różnice zachodzące między Ef a Kol skłaniają dziś niektórych uczonych do przypuszczenia, że autorem Listu do Efezjan jest jakiś bliski współpracownik św. Pawła, który napisał ten list pod kierunkiem Apostoła, korzystając z tekstu Listu do Kolosan.

Teologia św. Pawła w liście tym osiąga szczyt rozwoju. Nowa ta synteza teologiczna wynika z potrzeb apostolskich, mianowicie przeciwstawienia się początkom gnozy. Stąd Autor posługuje się pojęciem misterium Chrystusa, które Bóg Ojciec objawia przez Apostołów. Wierni powinni coraz głębiej wnikać w to misterium dzięki działaniu Ducha Świętego, który przez swoje dary udostępnia im udział w mądrości Bożej. Misterium to objawia się światu poprzez życie Kościoła, pojętego jako Ciało Chrystusa, Kościoła powołanego zarówno spośród Żydów, jak i pogan, tworzących razem duchową świątynię Bożą. Kościół jest narzędziem zbawczego planu Boga. Stąd list ten można nazwać eklezjologią soteriologiczną.

Życie moralne chrześcijan, zgodne z ich powołaniem, stoi pod znakiem najgłębszego zjednoczenia z Chrystusem przez uzależnienie od Jego łaski, a w zupełnym przeciwieństwie do życia sprzed nawrócenia. Przy tym małżeństwo chrześcijan ukazuje się jako wielka tajemnica (5,32), jako odzwierciedlenie związku Chrystusa z Kościołem.

W liście tym można wyróżnić część dogmatyczną o misterium Chrystusa w Kościele (1,3 – 3,21) i część moralną, która wysnuwa wnioski z faktu naszej przynależności do Chrystusa (4,1 – 6,24).